Ένα αστέρι ξεθώριασε στη λήθη - Και είδαμε τον θάνατό του

Γιάννης Παλιούρης

Όταν ένα αστέρι απελευθερώνει τόση ενέργεια σε λίγες μέρες, όση ο Ήλιος μας σε αρκετά δισεκατομμύρια χρόνια, ξέρουμε ότι κάτι δεν πάει καλά. Γνωρίζουμε ότι δεν πρόκειται να παραμείνει ορατό για πολύ. Αυτό ακριβώς το γεγονός αιχμαλώτισε το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble της NASA, δίνοντάς μας την ευκαιρία να παρατηρήσουμε έναν κοσμικό θάνατο.

Σε ρόλο διαστημικού παπαράτσι ξεκίνησε να παρατηρεί το SN 2018gv τον Φεβρουάριο του 2018, αφού ο υπερκαινοφανής είχε εντοπιστεί για πρώτη φορά από έναν Ιάπωνα ερασιτέχνη αστρονόμο, λίγες εβδομάδες νωρίτερα. Το SN 2018gv βρισκόταν στον σπειροειδή γαλαξία NGC 2525, 70 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά από τη Γη, και δεν ήταν ένα τυπικό άστρο που πέθαινε, περνώντας σε κατάσταση υπερκαινοφανούς (σ.σ. σουπερνόβα). Αντίθετα, επρόκειτο για έναν λευκό νάνο.

Οι λευκοί νάνοι είναι τα απομεινάρια άστρων σαν τον Ήλιο, ουράνια σώματα στο μέγεθος περίπου της Γης, αλλά με μάζα όση περίπου αυτή του Ήλιου, τα οποία σχηματίζονται όταν τα άστρα αυτά διογκωθούν σε κόκκινους γίγαντες και εκτινάξουν τις εξωτερικές τους στιβάδες στο Διάστημα, σχηματίζοντας αέρια νεφελώματα.

Το SN 2018gv δεν ήταν, όμως, μόνο μόνο του. Συνοδευόταν από ένα κανονικό άστρο, σχηματίζοντας ένα δυαδικό σύστημα. Σ’ αυτά τα διπλά συστήματα άστρων, το βαρυτικό πεδίου του λευκού νάνου έλκει την ύλη από τις εξωτερικές στιβάδες του γειτονικού του άστρου και καθώς αυτή σταδιακά συμπιέζεται και θερμαίνεται όλο και πιο πολύ, κάποια στιγμή η θερμοκρασία της φτάνει στο όριο που απαιτείται για την έναρξη της καύσης του υδρογόνου. Ο λευκός νάνος, τότε, «αναφλέγεται» ξαφνικά και η φωτεινότητά του αυξάνει ακόμη και δεκάδες χιλιάδες φορές, εκτινάσσοντας τα υλικά του στο Διάστημα.

Αυτή ακριβώς τη διαδικασία «έπιασε» το Χαμπλ. Το SN 2018gv εξερράγη και σαν φάρος γέμισε με φως το διαστρικό κενό. Η όλη διαδικασία κράτησε μήνες, αλλά χάρη στο time lapse βίντεο που δημιούργησε η NASA έχουμε την ευκαιρία να δούμε τον θάνατο ενός άστρου, σαν πυροτέχνημα στον σκοτεινό ουρανό.

Το διαστημικό τηλεσκόπιο Χαμπλ τέθηκε σε τροχιά από το αμερικανικό διαστημικό Λεωφορείο Ντισκάβερι τον Απρίλιο του 1990. Βρίσκεται ακόμα σε λειτουργία, μετά από 30 χρόνια, και είναι αυτό το παρατηρησιακό όργανο που μας έδειξε το Σύμπαν με τρόπο που ποτέ δεν είχαμε φανταστεί.

https://www.liberal.gr/