Η «τουρκική αρρώστια»

Όπως όλα δείχνουν, μπαίνουμε σε μια νέα εποχή εξοπλιστικών πακέτων για τη θωράκιση της εθνικής άμυνας της χώρας. Σύμφωνα με κατατοπιστικά ρεπορτάζ του καλού συναδέλφου Βασίλη Νέδου, «εξοπλιστικό πρόγραμμα πολυετούς διάρκειας (7-10 ετών) προετοιμάζει η κυβέρνηση με τα υπουργεία Εθνικής Άμυνας και Οικονομικών, υπό τον στενό συντονισμό του Μεγάρου Μαξίμου. Σκοπός είναι μέσα στα επόμενα χρόνια ο ετήσιος προϋπολογισμός για νέους εξοπλισμούς και τη συντήρηση των υφισταμένων να ανέλθει από τα 530 εκατ. ευρώ που είναι σήμερα, σταδιακά στο ένα δισ. ευρώ ετησίως».
Καιρός ήταν. Η Ελλάδα, η μικρή και οικονομικά ευάλωτη Ελλάδα, έχει έναν ασταθή γείτονα. Αυτό θα πρέπει να το εκλάβουμε ως δεδομένο πλέον και, χωρίς να πάψουμε να προκρίνουμε την πολιτική και διπλωματική οδό για την επίλυση των προβλημάτων της χώρας με τη γείτονα (ή έστω για την εξομάλυνση των σχέσεών μας), θα πρέπει να εγκαταλείψουμε τα παλαιά εκείνα ρομαντικά σχέδια περί της «ευρωπαϊκής προοπτικής» της Τουρκίας και άλλων τέτοιων τινών, ως πολιτική βολική για την Ελλάδα. Χρειάζονται και εξοπλισμοί. Απαιτείται η συνολική εξυγίανση του στρατεύματος.

Τις (γεω)πολιτικές, διπλωματικές και στρατιωτικές διαστάσεις της υπόθεσης της Τουρκίας τη γνωρίζουν καλά ειδικοί και αναλυτές. Όπως και την οικονομική: σύμφωνα με ρεπορτάζ του Bloomberg, τα προβλήματα της τουρκικής οικονομίας είναι πολύ πιθανόν να μην είναι εσωτερικά αλλά να επεκταθούν και στην Ευρώπη.

Υπάρχει όμως και η πολιτισμική (ή και… ψυχαναλυτική) διάσταση της υπόθεσης. Η Τουρκία έχει ένα βαρύ παρελθόν και μάλιστα, πρόσφατο, νωπό. Είναι εντυπωσιακό ότι παρά τη ρηξικέλευθη στην εποχή της συνολική ανατροπή που επέφερε ο Κεμάλ στην τουρκική κοινωνία (πρέπει να αποτελεί μοναδική περίπτωση διεθνώς: αν αναλογιστούμε ότι ένας άνθρωπος άλλαξε σε ένα έθνος ακόμα και τον τρόπο γραφής), η αναδρομή στο παρελθόν της οθωμανικής αυτοκρατορίας γίνεται όλο και πιο επιτακτική. Λογικό, από μια σκοπιά, δεδομένου ότι παρέμενε για τόσες δεκαετίες καταπιεσμένη εξαιτίας του κεμαλικού καθεστώτος.

Μπορεί, βεβαίως, να ισχύει και το ανάποδο: όλο αυτό να είναι ένα κατασκεύασμα του Ερντογάν (και παλαιότερα του Νταβούτογλου), το οποίο όμως ελάχιστα συμμερίζεται επί της ουσίας η τουρκική κοινωνία – τουλάχιστον τα πιο εξελιγμένα στρώματά της.

Το Bloomberg κάνει γενικά λόγο για «τουρκική αρρώστια», μιλώντας για την οικονομία της. Ίσως όμως η τουρκική αρρώστια να είναι κάτι πολύ βαθύτερο και ευρύτερο, να είναι πρόβλημα ταυτότητας: παρά τις γενοκτονίες και τις εθνοκαθάρσεις του παρελθόντος, η Τουρκία φαίνεται ότι έχει την ανάγκη ακόμα να πείσει ότι είναι έθνος συμπαγές. Εάν ήταν άτομο, η Τουρκία ίσως να λέγαμε ότι χρειάζεται επειγόντως ψυχανάλυση.

Επειδή όμως δεν θα γίνει η Ελλάδα η ψυχαναλύτριά της (αφήστε που και η Ελλάδα χρήζει επειγόντως ορισμένης ψυχοθεραπευτικής διεργασίας…), ας δούμε πώς μπορούμε να προστατευθούμε αποτελεσματικά από έναν ασταθή και προβληματικό γείτονα.

Ηλίας Μαγκλίνης
Καθημερινή